DZIWNE LOSY JANE EYRE, CHARLOTTE BRONTE

Jeden z nieśmiertelnych klasyków literatury o miłości. Dziwne losy Jane Eyre Charlotte Bronte stały się dla wielu kobiet manifestem wolności. Oddziaływały silniej niż historie Lizy czy Emmy. I jak to z klasykami bywa często, również dla współczesnego czytelnika okazują się uniwersalne. 

Na początku kilka słów o tytułowej bohaterce. Jane Eyre poznajemy jako dziecko mieszkające u swej stryjenki, pani Reed. Kobiety surowej i okrutnej w stosunku do podopiecznej, a ślepo zapotrzonej we własne dzieci. Dziewczynka od zawsze znosiła złe traktowanie, niesprawiedliwe kary i wieczne upokorzenia. Jednak ma w sobie coś, z czym nie mogą pogodzić się krewni - wrodzoną dumę, bystrość umysłu i świadomość wyrządzanej jej każdego dnia krzywdy. Tego ostatniego nawet nie ukrywa i pewnego dnia głośno o tym mówi. Rezolutność i zaskakujące odpowiedzi, nie wszystkim się podobają. Na przykład na pytanie właściciela pensji, do której zostaje wysłana Jane, co zrobić by nie trafić do piekła? Odpowiada "zamierzam dbać o zdrowie i nigdy nie umrzeć". Po pobycie u wujostwa, w życiu Jane nastaje czas pobytu w zakładzie dla sierot w Lowood i znowu tam nie ma łatwego życia. Wreszcie trafia jako guwernantka do posiadłości Thornefield, należącej do pana Edwarda Rochestera. Tu znajduje miłość, jednak zły los ponownie szykuje dla niej niespodzianki.

Charlotte Bronte wybiera na tytułową bohaterkę młodą dziewczynę, która nie grzeszy w prawdzie urodą, ale pod wieloma względami wyprzedza ówczesne kobiety. Staje się symbolem wolności, głośno mówi o tym, co myśli i nie kryje swych uczuć. Kieruje się bardzo prostą zasadą "kochać tych, którzy na to zasługują, a nie przejmować się tymi, co nie są tego warci". Maksyma ta towarzyszy jej od najmłodszych lat i również w dorosłym życiu kieruje się nią. Nigdy nie mówi i nie robi niczego wbrew sobie. Chociaż jej duma nie jednego kłuje w oczy, jej daje siłę do pokonywania przeciwności. Jane Eyre i pan Rochester jawią się jako życiowe wyrzutki. Dwie samotne wyspy położone na oceanie cierpienia. Nic dziwnego, że stają się dla siebie ratunkiem, bez trudu potrafią odnaleźć wspólny język i z każdym dniem zbliżają się do siebie.

Należy przy tym pamiętać, że w dziejach Jane brytyjska powieściopisarka nie tylko przedstawiła historię miłości, swoistego mezaliansu ale zawarła obraz współczesnego społeczeństwa i świata będącego jej udziałem. Bez trudu można dostrzec obłudę, fałszywą dobroczynność i okrucieństwo "dobrodziejów". Nie brakuje tych, co głośno pieją o zasadach chrześcijańskiego życia i moralności, a w rzeczywistości są bezduszni w stosunku do słabszych. Dobroczynność staje się pretekstem do hołdowaniu pysze. Poza tym w świecie zdominowanym przez mężczyzn, Jane Eyre staje się wyrazem buntu. Żywym dowodem na to, że kobieta ma prawo do samostanowienia, wyrażania swych uczuć i myśli. Wbrew panującej opinii, niewiasta wcale nie musi być tą o mniejszym intelekcie do męskiego, nie musi zdawać się na rolę żony jako towarzyszki męża, ale potrafi ona wziąć swe życie we własne ręce i zawsze podążać za głosem serca. Także dziś Jane Eyre staje się symbolem buntu wobec niesprawiedliwości, złemu traktowaniu i odważnemu dążeniu do prawdy o sobie. Uczy dystansu do otaczających nas ludzi i brania pod uwagę opinię tylko tych, co są w stosunku do nas życzliwi.

Przypatrując się głębiej powieści zaczyna bardziej dostrzegać się wszystko to, co sprawia, że zalicza się ona do nieśmiertelnych i mocno uniwersalnych utworów angielskiej literatury. Dziwne losy Jane Eyre oddziaływały na wyobraźnię XIX - wiecznych czytelników i oddziaływują również dziś. Stając się interesującym obrazem epoki wiktoriańskiej z charakterystycznymi dla niej postawami i mentalnością. Dla dzisiejszego czytelnika mogą nieść tą samą, co niosły niegdyś inspirację i otuchę w przeżywanych trudnościach.

             Wydawanictwo Świat Książki