LITERACKA PODRÓŻ: MROCZNY PIĄTEK: #1 SERIE POWIEŚCIOWE. CYKL O KOMISARZU JAKUBIE MORTCE, WOJCIECH CHMIELARZ

Dziś Mroczny Piątek w duchu kryminalnym i inicjujący prezentację najciekawszych wg Literackiej Podróży cykli książkowych. Będziemy w niej przyglądać się najpopularniejszym seriom, którym udało się zdobyć spore rzesz fanów, których każdy kolejny tom wzbudza u bukocholików emocje, takie jak u kibiców złoto Polaków zdobyte na Olimpiadzie, Mundialu czy Euro. Pojawiać się w nim będą różne osobowości, różne charaktery i przede wszystkie historie należące do wszystkich niemal gatunków literackich. Mam nadzieję, że dzięki temu każdy znajdzie coś, w czym będzie mógł się rozsmakować. Rozgościcie się, zajmijcie wygodnie miejsce i poznajcie się z pierwszym bohaterem tego cyklu.

Jest nim komisarz Jakub Mortka. Do tej pory słyszeliście moje achy i ochy za każdym razem, gdy wspominałem o kolejnych powieściach, w których występował ten nieustraszony stróż prawa. Pora więc poznać bliżej samą serię o komisarzu Mortce autorstwa Wojciecha Chmielarza.

Na początku kilka faktów dotyczących samego autora. Wojciech Chmielarz jest wybitnym autorem polskiego kryminału, laureatem Nagrody Wielkiego Kalibru 2015 i aż kilkakrotnie nominowany do tej nagrody. Również w tym roku jego dwie powieście: Żmijowisko i Cienie zostały nominowane do tego wyróżnienia. Jest dziennikarzem, publikował m.in. w Pulsie Biznesu, Nowej Fantastyce, Polityce, Pocisku. Dzięki zdobytemu doświadczeniu potrafi stworzyć niezwykle intrygujące tło społeczno-obyczajowe, będące wcale nie mniej interesujące od samej zagadki kryminalnej. Wyróżniki jego prozy to: brutalne morderstwo, nietuzinkowe postacie, przemoc, „brudne chwyty” używane zarówno przez gangsterów jak również policję. Za każdym razem udowadnia, że polski kryminał ma się doskonale i Polska zbrodnią silna.

Sama seria o Jakubie Mortce składa się z pięciu części. W jej skład wchodzą: Podpalacz, Farma lalek, Przejęcie, Osiedle marzeń oraz Cienie. Większość akcji toczy się w Warszawie. Widzimy miasto jawiące się, jako pewnego rodzaju Ziemię Obiecaną dla przybywających do niej ludzi. Przyjeżdżają do niej osoby o różnym życiorysie, doświadczeniach, wszyscy zaś mają wielkie nadzieje i wielkie marzenia związane z stolicą. To one właśnie zaczną popychać niektórych w ręce bezwzględnego gangstera trzęsącego warszawskim półświatkiem, Borzestowskiego. On też siłą rzeczy staje się zasadniczym rywalem dla komisarza Mortki. Obaj stoją po przeciwnych stronach barykady, jednak każda sprawa, nad którą pracuje Kuba, wcześniej bądź później doprowadza obu panów do spotkania. Każde ich zetknięcie jest ciekawe, nietypowe, utkane z niezwykle subtelnej gry psychologicznej. Próżno w niej szukać bijatyk, pościgów czy strzelaniny, raczej składają się z wymownych gestów, słów, długów wdzięczności - które będzie należało spłacić pewnego dnia. Dzieli ich dosłownie wszystko, ale jednak połączył pewien sekret, o którym do dnia dzisiejszego nikt z ich otoczenia nie wie. Obie więc te postacie stały się pewnego rodzaju symbolami serii i trudno jest wyobrazić sobie, kolejną opowieść bez Borzestowskiego. Pora więc bliżej przyjrzeć się tym mężczyznom.

BORZESTOWSKI

Wojciech Chmielarz rozmywa stereotypowe wyobrażenie gangstera, ubranego w rozciągnięty dres i chodzącego z kijem baseballowym. Borzestowski to człowiek elegancki oraz o doskonałych manierach, jednocześnie wzbudzający strach u każdego, kto dla niego pracuje. Wiadomo o nim jedno. Nigdy nie przebacza, a wrogów posyła dwa metry pod ziemię. Sam nigdy nie wykonuje tzw. brudnej roboty, ma do tego swoich „żołnierzy”. Posiada swoje wtyki dosłownie wszędzie i możecie być pewni, wszystko co dzieje się w Warszawie, dzieje się za sprawą i wiedzą Borzestowskiego. Nic więc dziwnego, że Mortka wcześniej lub później musi się ponownie z nim spotkać. Mało tego, czasem skorzystać również z jego przysług, aby ukarać winnych zbrodni, wobec których wymiar sprawiedliwości byłby bezradny.

JAKUB MORTKA

To komisarz warszawskiej policji. Z wykształcenia prawnik, jednak koleje losu sprawiły, że dostał pracę w stołecznej komendzie. Praca jest dla niego całym światem, co też przyczyniło się w znacznej mierze do jego rozwodu z pierwszą żoną, która co pewien czas robi mu wyrzuty, że zaniedbuje dwójkę synów. Mortka z całą pewnością nie jest zakochanym w wykonywanym przez siebie fachu, ale traktuje go jak pewnego rodzaju przymus. Wie, że jeśli on nie rozwiąże sprawy, to nikt za niego, tego nie zrobi. Podejście to sprawia, że podczas śledztwa jest nieustępliwy, myśli o sprawie zarówno dniem jak i nocą – każda nawet najmniejsza rzecz, potrafi niepostrzeżenie naprowadzić go na nowy trop, wystarczy jedno usłyszane słowo, jeden zobaczony przedmiot, aby rzucił wszystko i ruszył na kolejne przesłuchiwanie świadków. W swojej pracy doskonale opracował taktykę „złego i dobrego gliny”, do perfekcji potrafi wykorzystywać słabości i lęki podejrzanych. Nie zna słowa „nie wolno”, z rozkazów przełożonych wiele sobie nie robi – pozornie tylko się do nich stosuje, ale jeśli mu rozkażą nie grzebać się w sprawie, wiadomo, że zrobi dokładnie odwrotnie. Często działa na własną rękę, co też już przyniosło mu naganę – przy kolejnej może być wyrzucony ze służby. To człowiek trudny we współżyciu, jednak o bardzo silnym kręgosłupie moralnym. Wyznaje zasadę, że zło musi być ukarane, a zbrodnia i ludzka krzywda nie mogą zostać bezkarne. Stąd też potrafi wymierzyć sprawiedliwość na własną rękę. Obecnie ciekawie układają mu się stosunki z jego partnerką z pracy, Suchocką. Sucha to kobieta od lat przebywająca w męskim środowisku, w którym dla pań nie ma specjalnie miejsca. Wojująca feministka, twarda, nieustępliwa, w pracy wyznająca podobne zasady, co Mortka. Chociaż początkowo, ich współpraca układa się stosunkowo szorstko, z czasem nabiera ciekawych rumieńców. Inną rzeczą, jaką musicie wiedzieć o Kubie, to że jest on wiernym przyjacielem, chociaż nie bezkrytycznym.

WĄTKI SPOŁECZNE.

Serię tę odznaczają nie tylko, trudne do rozwikłania zagadki kryminalne, ale również ciekawie pokazane tło społeczno-obyczajowe. Obserwujemy wielkomiejskie życie stolicy: panujący w niej pośpiech, autor z dokładnością kreśli na mapie miasta punkty, w których rozgrywa się akcja, spotykamy się z rozmaitymi ludźmi: celebrytami, studentami, poznajemy od podszewki życie policjantów i trawiące ich grupę zawodową słabości oraz grzechy, mamy do czynienie z osobami niezwykle wpływowymi: lobbyści, politycy, biznesmeni – często prowadzący nielegalne interesy i będący na służbie Borzestowskiego, jak również osoby wywodzące się ze społecznego marginesu: którzy otwarcie pokazują swą niechęć do policji, boją się rozmawiać z funkcjonariuszami, a w skutek źle podjętych decyzji sami znaleźli się w nie lada tarapatach. Z Mortką odwiedzamy również mniejsze miejscowości, takie jak: Krotowice położone u podnóża Karkonoszy, pod warszawski Milanówek, a nawet Piastów. Poznajemy tamtejsze małe społeczności, niechęć do wszelkiej „inności”, reguły rządzące życiem prowincji oraz skrywane przez nią tajemnice. Jak doskonale wiecie, osobiście uwielbiam małe miasteczka z towarzyszącą im wrogością do obcych, panującą nieufnością, mroczne sekrety ukryte w ich domach i często powiązane z tym bolesne wydarzenia przeszłości. To prowincja, która boli i przeraża mieszkającą w niej brutalnością życia.

Chmielarz dotyka trudnych tematów, jak choćby przemocy domowej. Pokazuje zachowanie ofiar, często irracjonalne i okrucieństwo domowych katów. Do tego dochodzą kwestie: przemytu narkotyków ukrytego pod płaszczem wymarzonych wakacji życia, czy pedofilii i prostytucji itp.

Wszystko to połączone razem tworzy wybuchową mieszankę od której trudno jest się oderwać. Każdy tom dostarcza inteligentnej rozrywki. Jeżeli chodzi o samo czytanie serii, możecie poznawać ją po kolei – wtedy zachowacie pewną ciągłość wydarzeń związanych z życiem głównych bohaterów, jak również oddzielnie – każda bowiem część stanowi zamkniętą całość.