GRANICA MOŻLIWOŚCI, RYSZARD ĆWIRLEJ

Nowe postkomunistyczne czasy, epoka transformacji ustrojowej, nowe nadzieje i gdzieś w tle nadal panująca stara mentalność w Granicy możliwości Ryszarda Ćwirleja.

W okolicach podpoznańskiej Opalenicy dochodzi do wypadku drogowego. W jadącym z Niemiec passacie ginie kierowca i pasażer. W aucie nic nie znajduje się, ani pieniądze, ani żaden towar, ani nawet dokumenty. A w nowych realiach po upadku Polski Ludowej, i nastania demokracji z rodzącym się kapitalizmem, każdy jedzie do zachodniego sąsiada po coś i wraca autem wypchanym po brzegi. Zwłaszcza, że nie wielu jeszcze jeździ zachodnimi samochodami. Śledztwo obejmuje młoda i ambitna prokurator Brygida Bocian, a z ramienia policji dochodzenie obejmuje Mariusz Blaszkowski, świeżo upieczony absolwent szkoły oficerskiej. Mimo, że Blacha i Bocian nie współpracują ściśle ze sobą, każde z nich oddzielnie próbuje rozwiązać zagadkę, to będą musieli zmierzyć się z wieloma znakami zapytania. W tym próba zabójstwa byłego SB-eka. 

Generalnie najnowsza powieść Ryszarda Ćwirleja zalicza się do literatury kryminalnej, chociaż przez cały czas panuje nieodparte wrażenie, że zagadka związana z pojawieniem się tajemniczego passata stanowi jedynie pretekst do naszkicowania rzeczywistości roku 1990, kiedy to upada stara socjalistyczna Polska, a rodzi się demokratyczna. Niby powstaje nowy porządek, ale o starej mentalności. Dalej nie brakuje tych liczących na łapówkę, drobnych kombinatorów i cwaniczków. Każdy wie, że w kapitalizmie panuje inne podejście do pracy i prowadzonego biznesu, ale dawne nawyki - nawet u młodego pokolenia, dają jeszcze o sobie znać. Jedni próbują dostosować się do nowych czasów, inni - nie wyłączając policji, nie bardzo umieją się w nich odnaleźć. Granica między prawem i bezprawiem jest bardzo cienka. Mnożą się wątki, z każdego z nich przebija się dodatkowy element składający się na postkomunistyczną rzeczywistość. Przewija się nawet wątek polityczny i marzenia działaczy koła wiejskiego o dostaniu się do Sejmu. Problem w tym, że zdecydowana większość z nich absolutnie nic nie wnosi do samej zagadki kryminalnej. To, co mogłoby stanowić jedynie tło, przebija się na plan pierwszy. A sam autor wielokrotnie nawiązuje do wcześniej serii Milicjantów z Poznania, co również nie znajduje żadnego uzasadnienia dla fabuły i akcji powieści. Tworzy wielowątkową opowieść, w której to każda z opowiadanych historii toczy się własnym torem. Ćwirlej nie panuje nad nimi, przeplata je ze sobą, a próba rozwiązania wszystkiego w trzy powieściowe dni, wydaje się zupełnie niewiarygodną, biorąc pod uwagę tempo akcji. 

Granica możliwości to jeden z najdziwniejszych kryminałów, jakie czytałem. Pominę milczeniem, czy to na pewno kryminał, ponieważ nawet to budzi pewną wątpliwość. W prawdzie powieść czyta się dobrze. Lekki styl, humor, wykorzystanie poznańskiej gwary pozytywnie wpływają na odbiór. Szybko też można polubić bohaterów, zarówno disc jokeya Wiśnię, jak przedstawicieli półświatka z Zdzichem Trąbą na czele. Tylko pytanie co z tego, skoro ewidentnie brakuje myśli przewodniej, czegoś co sprawiałoby o nieodkładalności. Całość bardziej przypomina reporterski zapis początków III RP ubrany w beletrystyczny strój, niż rzeczywisty kryminał. Na końcu też trudno znaleźć spójne zakończenie i rodzi się pytanie, czy przypadkiem tytuł nie okazał się dla Ryszarda Ćwirleja proroczy. 

Polecam. 

Moja ocena 6/10 

                    Wydawanictwo Muza

PREMIERY KWIECIEŃ 2023

Kwiecień plecień trochę zimy, trochę wiosny. W tym roku więcej zimna niż ciepła. Jednak ksiazkoholicy poradzą sobie z każdą pogodą, a wydawcy przygotowali dla nas całą masę dobroci. Do wiosennego zaczytania.

1. Młody Mungo, Douglas Stuart, Wydawanictwo Poznańskie.

Dwóch mężczyzn i uczucie, które nie miało prawa narodzić się. Świat przemocy, alkoholizmu i ulicznych gangów. Miłość, którą trzeba ukrywać i dążenie do wyrwania się z kręgu brutalnej siły. Autor Shaggiego Baina proponuje przejmującą opowieść o dorastaniu, więzi rodzinnych, męskości.

Premiera 12 kwietnia

2. Langer, Remigiusz Mróz, Czwarta Strona.

Nie wiadomo czy będzie to pewnego rodzaju nawiązanie do Joanny Chyłki, czy oddzielna opowieść o jednym z największych antagonistów znanego z serii o prawniczym duecie. To jeden z najbardziej intrygujących tytułów tego miesiąca.

Premiera 12 kwietnia

3. Druga szansa, Agnieszka Kulig, Filia

Para szkolnych kolegów spotyka się po 15 latach od ukończenia szkoły i przyjdzie im walczyć o prawo do szczęścia. Zapowiada się moc wzruszeń i jedna z bardziej życiowych opowieści.

Premiera 5 kwietnia

4. Kat Hitlera, Max Czornyj, Filia

Kolejna odsłona wojennych historii spod pióra mistrza makabry. Tym razem poznajemy Johanna Reichharta, zbrodniarza wykonującego najwięcej egzekucji w historii. Pozbawił on życia ponad trzy tysiące ludzi. Mocna opowieść. 

Premiera 12 kwietnia

5. Mordercze instynkty, Marcel Moss, Filia.

Trzymający w napięciu domestic thriller. Szarmancki adorator zmienia się niedopoznania po ślubie, a oliwy do ognia dolewa jego zaborcza matka. Nie mogący pogodzić się ze śmiercią żony mężczyzna i odnosząca sukcesy kobieta, która nie planuje powiększyć rodziny - gdy decyduje się pod wpływem męża na ten krok, popada w depresję. Trzy historie i trzy pary bohaterów, łączą się w najmniej spodziewanym momencie.

Premiera 12 kwietnia

6. Burza, Mirosław Gorzka, Skarpa Warszawska.

Autor mrocznych historii snuje opowieść o świecie, którego wszystkich tajemnic jeszcze nie zgłębiliśmy. Pomoc kosztująca początek dramatycznej walki o życie i najbardziej niebezpieczny pościg za zabójcą.

Premiera 26 kwietnia

7. Kult, Camilla Lackberg i Henrik Fexus, Czarna Owca.

Drugi tom Mentalisty. W sztokholmskiej dzielnicy zostaje uprowadzony pięcioletni chłopiec. Wszystko wskazuje na to, że porwań może być znacznie więcej. O pomoc proszony jest ponownie mentalista Vincent Walduś, który dostrzega podobieństwa do wcześniej prowadzonej sprawy. Rozpoczyna się wyścig z czasem.

Premiera 26 kwietnia

8. Zgubny wpływ, Mike Omer, Świat Książki

Początek nowej pełnej psychologicznych zwrotów akcji serii. Bohaterką jej jest Abby Mulen szkoląca policyjnych psychologów i nic już nie jest w stanie jej zaskoczyć. Z Abby kontaktuje się koleżanka, której porwano syna, a porywacze żądają 5 milionów dolarów okupu. Przy tej sprawie pełno jest przy okazji tajemnic przeszłości, o których matka porwanego chłopaka nie chce mówić.

Premiera 26 kwietnia 

9. Jeśli jutra nie będzie, Maria Paszyńska, Książnica. 

Autorka bestsellerowych powieści historycznych powraca z opowieścią o miłości rozgrywającą się w murach warszawskiego getta. 

Premiera 26 kwietnia 

10. Samotnia, Anna Kańtoch, Marginesy 

Autor bestsellerowych kryminałów, któremu dotąd w życiu wszystko się udawało, teraz będzie musiał zmierzyć się z ciągiem tajemniczych wydarzeń. Czy za wszystko odpowiada choroba psychiczną, a może jest nieznane drugie dno? 

Premiera 26 kwietnia 

11. Urwisko, Robert Małecki, Wydawanictwo Literackie. 

Drugi tom o komisarz Marii Herman, pracownicą Archiwum X. Pewnego dnia umiera mała dziewczynka, a jej matka przeżywa załamanie, gdy dochodzi do siebie, ginie bez śladu. Po latach do zagadkowej sprawy wraca bydgoski zespół Archiwum X. 

Premiera 26 kwietnia 

12. Nowe życie, Joanna Jax, Skarpa Warszawska 

Królowa historycznych sag wraca z nowym cyklem Na obcej ziemi stanowiącym kontynuację Sagi Wołyńskiej. Znani już z wcześniejszej trylogii bohaterowie będą zmuszeni odbudowywać swe życie od nowa, w nowych czasach i na nowej ziemi. 

Premiera 12 kwietnia 

13. Daleko od Babiej Góry, Irena Małysa, Mova

Baśka Zajda będzie zmuszona zmierzyć się z kolejną kryminalną zagadką. Mające być spokojną oazą Myslowice, kryją mroczne sekrety 

Premiera 26 kwietnia 

14. Sąsiednie kolory, Jakub Małecki, SQN

Najnowsza powieść Jakuba Małeckigo, którego prozę uwielbiam za tą czułość i męskość zarazem, tak charakterystyczną dla stylu Kuby. Grupie ludzi przyjdzie podjąć decyzje, które na zawsze zmienią ich życie. To opowieść o tęsknocie, odwadze i niemożliwej miłości. 

Premiera 26 kwietnia 

15. Reina Roja. Czerwona królowa, Juan Gomez - Jurado, SQN

Pierwszy tom nowej serii thrillerów. Dochodzi do morderstwa niemożliwego do popełnienia. Morderca obszedł bowiem wszystkie nie do złamania zabezpieczenia, nie pozostawiając przy tym żadnego śladu. 

Premiera 26 kwietnia 

16. Nemezis, Maciej Siembieda, Agora

Gdy ginie jeden z przyjaciół, drugi poprzysięga jego mordercy zemstę. Staje się ona dla niego obsesją na lata. Maciej Siembieda zabiera czytelnika do świata tajemnic przeszłości z wykorzystaniem najmroczniejszych bohaterów greckiej mitologii. 

Premiera 26 kwietnia 

17. Córka komendanta, John Boyne, Replika. 

Autor bestsellerowego Chłopca w pasiastej piżamie wraca z nową powieścią. Gretel od wielu dekad mieszka w Londynie i za wszelką cenę stara się nie wracać do lat wojny, wspomnień o nazistowskim ojcu i zmarłym bracie. Wszystko zmienia się, gdy na parterze wprowadzają się nowi sąsiedzi. Nowa sytuacja będzie na nowo zmuszała kobietę do zajęcia stanowczego stanowiska.

Premiera 18 kwietnia

18. W korzeniach wierzb, Agnieszka Kuchmister, Książnica.

Niespieszna opowieść pełna słowiańskich wierzeń i realizmu magicznego o strachu i ciemności, którą każdy z nas nosi w sobie. Historia rodziny, która po wojnie rusza do porośniętego lasem Dolnego Śląska. W sny matki wkradają się szepczące okolice, ojciec ma czerwoną od bimbru twarz, jedna z córek marzy o ucieczce do miasta, podczas gdy druga dorasta w pełnej szaleństwa okolicy. 

Premiera 12 kwietnia

19. Naśladowca, Nadine Matheson, Wydawanictwo Dolnośląskie

Coś dla fanów Hannibala Lectera i Larsa Keplera. Nad Tamizą znaleziono poćwiartowane zwłoki, a sposób działania mordercy jest podobny do tego, jaki stosował odsiadujący wyrok Peter Olivier. Gdy więzień dowiaduje się o swym naśladowcy, bierze sprawy w swoje ręce. 

Premiera 12 kwietnia

20. Ogon skorpiona, Douglas Preston i Lincoln Child, Agora.

Znany duet autorów thrillerów wracają, by przekonać, że głęboko zakopionych tajemnic, lepiej nie odgrzebywać. Na peryferiach Nowego Meksyku zostają znalezione zmumifikowane zwłoki. Przyczynę śmierci ma ustalić, agentka FBI Carrie Swanson, o pomoc prosi dawną rywalkę - archeolożkę Norę Kelly. Razem wkroczą do przerażającego świata.

Premiera 12 kwietnia

21. Mennonitka i hrabia, Sylwia Kubik, Skarpa Warszawska

Mennonici to wspólnota żyjąca według religijnych reguł, pracy i zasad przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Niezbyt chętnie dopuszczają do swej wspólnoty obcych. Jednak podczas jednej z zimowych zamieci, jeden z ich przedstawicieli znajduje przysypanych ludzi, wśród których znajduje się polski hrabia. Mężczyzna w opiekującej się nim dziewczynie dostrzega to wszystko, czego szukał od lat. 

Premiera 26 kwietnia

22. Panny Fortuny, Weronika Wierzchowska, Prószyński i S-ka

Pierwszy tom rodzinnej sagi rozpoczynającej się z w 1800 roku. W wyniku napadu giną rodzice sióstr Sobolewskich. Po ich śmierci, by uniknąć zamknięcia w klasztorze, bierze je pod opiekę stryj Ignacy, słynący z awanturnictwa. Młode panny i starszy mężczyzna wzajemnie będą przez dziesięciolecia wpływać na siebie wzajemnie.

Premiera 25 kwietnia

23. Klub czytelniczy dla samotnych serc, Sara Nisha Adams, Wydawanictwo Kobiece.

Powieść o sile zaklętej w książkach. Wdowiec marzący o poprawienia relacji z wnuczką, kobieta pracująca w bibliotece znajduje spis książek. Wkrótce drogi tych dwojga połączą się. Zapowiada się pełna ciepła opowieść.

Premiera 12 kwietnia

24. Gorzki cukier, Avni Doshi, W.A.B

Historia matki i córki ostrą niczym nóż i pełna zjadliwego humoru. Opowieść o buncie wobec narzuconych społecznych reguł, o przebaczeniu i uporaniu się z traumatycznymi wspomnieniami. 

Premiera 26 kwietnia

25. Zmierzch świata rycerzy, Anna Brzezińska, Wydawanictwo Literackie

Anna Brzezińska wraca w monumentalnej opowieści o kobietach renesansu. Wraz z autorką wędrujemy po XVI wiecznej Europie. Odkrywamy stopniowy upadek męskiego porządku świata i rosnący wpływ kobiet, m.in. Małgorzaty Andegaweńskiej, Lukrecji Borgi, Małgorzaty York, czy Izabeli Portugalskiej. Poruszone zostaje wiele wątków obyczajowych i kulturowych, ówczesne praktyki wojenne, seksualne, polityczne, religijne, artystyczne, życie codzienne poszczególnych warstw społecznych.

Premiera 12 kwietnia

SYDONIA. SŁOWO SIĘ RZEKŁO, ELŻBIETA CHEREZIŃSKA

Każda powieść Elżbiety Cherezińskiej jest ważnym wydarzeniem literackim i na każdą wielu oczekuje z olbrzymią niecierpliwością. Między innymi po cyklu Odrodzone Królestwo i dylogii o córce Mieszka I Świętosławie, przyszła pora opowiedzieć historię kobiety przeklętej, tej, która za swą legendę zapłaciła życiem, poznajcie Sydonię von Bork - bohaterkę Sydonii. Słowo się rzekło.

Sydonia Bork była szlachcianką starego, pomorskiego rodu, który to oddał wiele przysług władcom tych ziem. Mimo swego wysokiego urodzenia jej życie dalekie było od sielanki. Kobieta nie pasująca do swych czasów, w których to nieustannie przypominano zdanie z Młotu na czarownicę: kobieta myśląca samodzielnie, myśli niewłaściwie. Sentencja ta w niczym nie przeszkadzała w przewijającym się przez Europę XVI - XVII wieku procesom o czary, w których to płonęły stosy i palono na nich wiele kobiet. Tych niewygodnych, tych nie zgadzających się funkcjonować w wyznaczonych im ramach, ograniczających się do domu i dbania o męża i dzieci. A  Sydonia często miała wiele dopowiedzenia. Panna kłótliwa, o niepokornym charakterze, często stawała przed sądem, by szukać sprawiedliwości, by dochodzić swych racji i móc żyć po swojemu. W pewnym momencie zrobiła krok za daleko i zadarła z niewłaściwym i mściwym człowiekiem, który bez mrugnięcia okiem, by chronić siebie samego, oskarżył ją o uprawianie czarów i szkodzenie innym ludziom. A tych co jej źle życzyli nie brakowało. W konsekwencji po roku obrony, przeżywanych tortur została skazana na śmierć, a jej ciało spłonęło na stosie.

Elżbieta Cherezińska do opowiedzenia jej historii posłużyła się zachowanymi aktami sądowymi. To z nich wyłania się obraz hardej niewiasty, która procesowała się najpierw o wypłatę należnych jej pieniędzy z rodziną, jak także składała skargi na  współmieszkańców, mającymi uprzykrzać jej życie. Czasem bywały to banalne powody. Za każdym razem wygrywała w sądzie i dążyła do wyegzekwowania wyroku, aż do czasu, gdy zrobiła krok za daleko, od którego nie było odwrotu. Zresztą Sydonia nigdy nie cofała się w swym działaniu i tym razem także nie zamierzała i twardo odpierała absurdalne zarzuty. Przez cały czas nie poddawała się w walce, w której jej szansy topniały z miesiąca na miesiąc.

W rysowanym przez siebie literackim portrecie wyłaniają się dwa obrazy, do głosu dochodzą prawdziwa Sydonia Bork i ta legendarna. Jedna to kobieta z krwi i kości, która kochała i przeżywała zerwane zaręczyny, osoba o nieprzeciętnym umyśle, elokwentna, harda i nieustępliwa w dochodzeniu sprawiedliwości, dumna i wierna przyjaciółka. Druga to owiana legendą rzuconej przez nią klątwy, przez którą wymarł książęcy ród Gryfitów, a wspaniale rozwijające się Księstwo Pomorskie zamieniło się w ziemię usłaną stosami i rozgrabioną. I tu w czytelniku rodzi się apetyt, by stać się świadkiem upadku Gryfitów i "rozbiorów" Pomorza. Niestety informacje te pojawiają się dopiero na końcu powieści w szczątkowej formie. Przez całą powieść towarzyszymy tytułowej bohaterce w jej walce o sprawiedliwość i możliwość życia po swojemu. Przyglądając się jej życiu, poznajemy wiele ciekawostek historycznych, w tym również o funkcjonowaniu książęcych sądów i zasadach obowiązujących w procesach o czary. Ten ostatni aspekt został oddany z całą pieczowitością, w tym na przykład stosowanie narzędzi tortur, golenia głowy w celu dojrzenia diabelskich znamion czy zawiązywania czarownicy oczów.

Elżbieta Cherezińska udowadnia, że nie tylko jest niekwestionowaną królową powieści historycznej, lecz również mistrzynią oddawania duszy silnych kobiet. Do tego posługuje się przepięknym językiem, gawędziarskim stylem zdolnym wciągnąć czytelnika bez reszty. W swej opowieści nie tylko przedstawia historyczne sylwetki ludzi zapisanych w dziejach Pomorza, ale również zabiera w podróż po historycznym Szczecinie i wszystkich miejscach naznaczonych obecnością Borkówny. Już na początku powieści szczegółowo oddaje klimat narodzin Borków i Gryfitów, wplata wątki magiczne i legendarne. Jednocześnie nieprzerwanie pilnuje najdrobniejszych detali wpływających na wierne oddanie życia i czasów Sydonii. Na naszych oczach odbywa się walka o władzę i przywództwo, obserwujemy spiski i intrygi, w których przewija się panna Bork. Autorka w snutej przez siebie historii zręcznie połączyła fakty, legendy, opinie, z literacką fikcją, tworząc przez to opowieść, wobec której nie da się przejść obojętnie. Wspaniała i monumentalna.

Polecam. 

Moja ocena 8/10

               Wydawanictwo Zysk i S-ka